De voetwassing

“Als ik, jullie heer en meester, je voeten heb gewassen, moeten jullie ook elkaars voeten wassen. Want ik heb jullie een voorbeeld gegeven; wat ik voor jullie heb gedaan, moeten jullie net zo doen.” Johannes 13:14-16.

Dienstbaarheid
Jezus geeft Zijn volgelingen een voorbeeld van wat dienstbaarheid betekent en draagt hen op dit in de praktijk te brengen. Aan de hand van een symbolische handeling die Hij ter plekke uitvoert, laat Hij hen zijn boodschap zien. Dienstbaarheid ten opzichte van elkaar. Los van je positie in de maatschappij of de verhoudingen tussen mensen.  

Opdracht vs symbool
Het Avondmaal, waaraan de voetwassing voorafging, wordt vandaag de dag nog in veel kerken gehouden. Voor de voetwassing geldt dit lang niet altijd ; slechts een beperkt aantal kerken voert naar mijn weten de handeling van de voetwassing vooraf aan het Heilig Avondmaal uit. Toch geeft Jezus de opdracht dit te doen, net als het breken van het brood en drinken van de wijn, tot Zijn gedachtenis. Jaren heb ik deze handeling als een wat vreemd fenomeen beschouwd. In mijn ogen ging de opdracht van Jezus over het in de praktijk brengen van dienstbaarheid. De voetwassing van de discipelen was een voorbeeld, om te demonstreren wat Hij bedoelde. Het letterlijk herhalen van deze handeling als inleiding van het Heilig Avondmaal, leek mij niet wat Jezus had bedoeld. Hoe kan immers een dergelijk ritueel iets bijdragen aan dienstbaarheid in de praktijk, in de buitenwereld? Want daar gaat het uiteindelijk om.

Overbodig ritueel?
De eerste keer dat ik aan het Heilig Avondmaal deelnam, heb ik niet aan de voetwassing deelgenomen. Ik zag het nut er niet van in en vreesde bovendien dat het ritueel veelal een misplaatste vervanging was van dienstbaarheid in de praktijk. Toen ik een tijd later een Bijbelstudie over het Heilig Avondmaal aan het voorbereiden was, liet ik mijn gedachten weer eens over het nut en de noodzaak van voetwassing gaan. Was de voetwassing door Jezus slechts als demonstratie van zijn boodschap over dienstbaarheid bedoeld of gaf Hij daadwerkelijk de opdracht aan ons allen om ook deze handeling te herhalen? Wat hield dienstbaarheid eigenlijk in? En, waarom wilde ik zo graag kunnen beargumenteren dat de voetwassing alleen als toelichting bedoeld was en als rituele handeling overbodig was? Wat weerhield mij ervan om aan de voetwassing deel te nemen?

Onfrisse praktijk
Tja, als ik eerlijk moest zijn, dan zou ik moeten toegeven dat ik het hele idee van de voetwassing ongemakkelijk vond. De voorstelling dat zomaar iemand aan mijn voeten zou zitten en dat ik andermans voeten zou moeten wassen, was in mijn beleving zowel onfris als onprettig. Maar was dat niet precies de boodschap van Jezus? Je nederig kunnen opstellen en dienstbaar maken voor een ander, ook – of juist – als het moeilijk en ongemakkelijk is? Als ik al zoveel moeite heb met een rituele handeling van nederigheid, hoe zou dat dan in de praktijk, in het ‘echte’ leven moeten?

Oefening baart kunst
Veel dingen die wij in het leven leren, beginnen met oefenen. Thuis, op school of bij een vereniging. In elk geval in een vertrouwde omgeving, met kleine stapjes vooruit. Is dat wellicht wat Jezus ook voor ons voor ogen had toen hij deze opdracht mee gaf? Een gelegenheid om te oefenen op een veilige plek, met broeders en zusters om ons heen. Zodat we in het klein kunnen ervaren hoe het is om je dienstbaar op te stellen. Om ons voor te bereiden op het ‘echte werk’, dat lang niet altijd leuk of fris zal zijn. Ik kan me dat heel goed voorstellen. Dank U Heer Jezus dat U zo een aandachtige en geduldige leraar bent!